Κύμη

Α' Ιστορικά

Στην αρχαιότητα

Η Κύμη από την αρχαιότητα είχε στενούς δεσμούς με τη θάλασσα. Τον 12ο π.Χ. αιώνα Κυμαίοι με Λοκρούς και άλλους Αιολείς ίδρυσαν στα παράλια της Μ.Ασίας 12 αποικίες, κυριότερες των οποίων ήταν η Μύρινα, η Λέσβος και η Κύμη (ή Φρικωνίς).

Τον 7ο π.Χ. αιώνα Χαλκιδαίοι και Κυμαίοι αποίκησαν την Κάτω Ιταλία και ίδρυσαν πρώτα την ομώνυμη πόλη Cuma και στη συνέχεια τη Νεάπολη (Νάπολι) και άλλες πόλεις.

Βορειοανατολικά της Κύμης υπάρχουν ερείπια κάστρου, το οποίο σύγχρονοι μελετητές θεωρούν ως μία από τις φρυκτωρίες, που μετέδωσαν στην Ελλάδα το μήνυμα της πτώσης της Τροίας.

Χαρακτηριστικά είναι και τα παρακάτω αποσπάσματα από κείμενα αρχαίων συγγραφέων, που αναφέρονται στην Κύμη.

α) "Πάντων Ευριπών Κυμαίοι δαίμονες εισί κατά θάλατταν, δεσπόται Ευβοίας δορικλυτοί" (Δελφικός χρησμός)

β) "Ιστοί δε Κυμαίων ουκ εκλείψουσι του Αιγαίου, αλλά πληθυνθήσονται εν τοις αιώσι" (Επιγένης ο Κυμαίος, 4ος π.Χ. αιώνας)

γ) "Κύμη, κλεινή πολιτεία παρά τω Αιγαίω και σεπτή και πρωτίστη εκ των αρχαιοτέρων πόλεων, εύπορός τε και μεγαλοπρεπεστάτη" (Στίλπων ο Μεγαρεύς, 3ος π.Χ. αιώνας)

δ) "Κυμαίοι δε, ιέντας ως αν πολλαχή κατά θάλατταν πλανώμενοι, γλώτταν ελληνικήν επέβαλον, ευρύ ποιούντες το εμπόριον" (Πλούταρχος, 1ος μ.Χ. αιώνας)

Η ακριβής τοποθεσία της αρχαίας Κύμης δεν είναι γνωστή. Σε δύο δοκιμαστικές ανασκαφές που έχουν γίνει στην κοιλάδα του Οξυλίθου και σε λόφο στην Άνω Ποταμία βρέθηκαν ερείπια οχυρώσεων και κτισμάτων. Επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι η αρχαία Κύμη ήταν ένα σύμπλεγμα κωμών σε όλη την ευρύτερη περιοχή, κι αυτό μαρτυρούν και κάποιες σημερινές τοποθεσίες, όπως "Ποταμία" (Κύμη) ή "Ενορία" (Κύμη) κ.ά.. Η κεντρική και μεγαλύτερη κώμη βρισκόταν στην κοιλάδα του Οξυλίθου όπου ήταν και το λιμάνι της.

Η νεώτερη Κύμη, στη σημερινή της θέση, φέρεται να δημιουργήθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα από Κρητικούς, που κατέληξαν εδώ κυνηγημένοι από τους Τούρκους ή/και κατοίκους των παραλίων, για τον φόβο των πειρατών.

Στην ευρύτερη περιοχή της βόρειας Καρυστίας υπάρχουν πολλά θρησκευτικά μνημεία της βυζαντινής περιόδου και της τουρκοκρατίας. Έχουν καταγραφεί πάνω από 150 μοναστήρια και ναοί. Από αυτά πολλά είναι αναστηλωμένα και επισκέψιμα (όπως οι μονές Μεταμορφώσεως (έδρα του Εξάρχου των Μονών του Αιγαίου επί τουρκοκρατίας), Λευκών, Μάντζαρη και Καρυών καθώς και οι ναοί του Αγ.Δημητρίου στα Χάνια Αυλωναρίου, το καθολικό της Μονής Αγ.Δημητρίου Καταρράκτη, και της Αγ.Θέκλης). Επίσης υπάρχουν νεώτερα μνημεία, όπως ο ναός της Λιαουτσάνισσας της Κύμης με τέμπλο του Χαλεπά κ.ά.

Πριν την επανάσταση, το 1817, ο ιατροφιλόσοφος Γεώργιος Χρυσοχόος, από τις Κονίστρες, μετέφερε από τη Χαλκίδα στην Κύμη την "Πανεπιστημιακή" του Σχολή, η οποία, όμως λειτούργησε για λίγο, γιατί κατηγορήθηκε για επαναστατική προπαγάνδα και κλείστηκε από τους Τούρκους.

Στην επανάσταση.

Η επανάσταση του 1821 βρήκε τους Κυμαίους με δεκάδες εμπορικά πλοία, με τα οποία εμπορεύονταν σε όλη τη Μεσόγειο. Τα πλοία αυτά εξοπλίστηκαν και επανδρώθηκαν από τους ίδιους και είχαν σημαντική συμβολή στον κατά θάλασσα αγώνα με επικεφαλής τους πλοιάρχους Δημ.Γιαννάκη και Σταμ.Αστέρη (αποκλεισμοί παραλίων Αττικής και Εύβοιας, διασώσεις γυναικοπαίδων κλπ). Επίσης, σημαντική ήταν η συμμετοχή πολλών Κυμαίων αγωνιστών στις επιχειρήσεις της ξηράς. Για τους λόγους αυτούς η Κύμη πυρπολήθηκε δύο φορές στη διάρκεια της επανάστασης από τον Ομέρ μπέη της Καρύστου.

Τον 19ο αιώνα.

Η Κύμη υπήρξε έδρα ενός από τους πρώτους Δήμους (Κυμαίων) καθώς και πρωτεύουσα της επαρχίας Καρυστίας, που δημιουργήθηκαν στο ελεύθερο ελληνικό κράτος το 1836.

Στις αποθήκες του Δημαρχείου υπάρχουν δεκάδες φάκελοι με πολύτιμο αρχειακό υλικό, καθώς και εκατοντάδες βιβλία, ολόκληρες βιβλιοθήκες κάποιων Κυμαίων προσωπικοτήτων, που τις παραχώρησαν στο Δήμο.

Την περίοδο αυτή η Κύμη αναπτύχθηκε πολύ λόγω της καλλιέργειας αμπελιών και της μεταφοράς του κρασιού με τα πλοία της στις αγορές της Ευρώπης, της Κωνσταντινούπολης και του Εύξεινου Πόντου.

Οι Βαυαροί του Όθωνα (επισκέφθηκε την Κύμη δύο φορές, το 1841 και το 1844) λειτούργησαν στην περιοχή μεγάλα ανθρακωρυχεία και με ένα συνδυασμό επίγειων και εναέριων δικτύων μετέφεραν τον γαιάνθρακα στην παραλία όπου φορτωνόταν σε πλοία. Αργότερα, γινόταν και εξόρυξη λιγνίτη και με τον όδιο τρόπο μεταφερόταν στην παραλία.

Στην Κύμη, τον 19ο αιώνα, λειτουργούσε "Εργοστάσιο κοπής καπνού εσωτερικής καταναλώσεως", καθώς και εργοστάσιο παραγωγής τρυγίας.

Το 1894 ιδρύθηκε ο "Γυμναστικός Σύλλογος Κυμαίων" και στο γυμναστήριό του φιλοξένησε αθλητές που προετοιμάζονταν για την Α' σύγχρονη Ολυμπιάδα, της οποίας ο Δήμος Κυμαίων υπήρξε ένας από τους χορηγούς. Το γυμναστήριο εγκαινίασε ο τότε ιεροκήρυκας Καρυστίας Μητροπολίτης Πενταπόλεως Νεκτάριος Κεφαλάς (σημερινός Άγιος).

Τον 20ο αιώνα.

Στις αρχές του 20ου αιώνα οι αμπελώνες της Κύμης καταστράφηκαν από φυλλοξήρα και, σε συνδυασμό με μια θαλασσοταραχή που κατέστρεψε όλο τον εμπορικό της στόλο, παρήκμασε και η ναυτιλία της. Τότε ξεκίνησε η καλλιέργεια μεταξοσκώληκα και η λειτουργία βιοτεχνιών παραγωγής μεταξωτών υφασμάτων, αλλά και "κουκουλάρικων" κάδρων.

Η Κύμη και η ευρύτερη περιοχή της είναι η πατρίδα πολλών προσωπικοτήτων. Πίσω από τον Γ.Παπανικολάου υπάρχουν δεκάδες άλλοι, όπως ο ήρωας των Βαλκανικών πολέμων ταγματάρχης Ι.Βελισσαρίου, ο χαράκτης Δ.Γαλάνης, ο ναύαρχος Νίκος Παππάς και πολλοί άλλοι, που τίμησαν τον τόπο τους και ήταν περήφανοι γι' αυτόν.

Β' Η σημερινή Κύμη

Κατά την απογραφή του 2011 απογράφηκαν στον Δήμο Κύμης-Αλιβερίου περίπου 28.000 μόνιμοι κάτοικοι, στην Δημοτική Ενότητα Κύμης 7.000 και στην πόλη της Κύμης 3.000.

Η απόσταση της Κύμης από την Αθήνα, οδικώς μέσω Χαλκίδος, είναι περίπου 160 χλμ.

Με την εφαρμογή του σχεδίου "Καλλικράτης" είναι ιστορική έδρα του Δήμου Κύμης-Αλιβερίου, ενώ από το 1852 είναι έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Καρυστίας και Σκύρου.

Στην Κύμη λειτουργεί το Κρατικό Νοσοκομείο "Γ.Παπανικολάου", με μονάδα τεχνητού νεφρού, καθώς και Κέντρο Υγείας, επίσης Εκκλησιαστικό Γηροκομείο με αίθουσα εκδηλώσεων.

Ακόμα, λειτουργεί Ακαδημία (πλοιάρχων) Εμπορικού Ναυτικού, από το 1956, Δ.Ο.Υ., δύο υποκαταστήματα Τραπεζών (Εθνική, Πειραιώς), Γυμνάσιο, Λύκειο, δύο Δημοτικά Σχολεία, Ταχυδρομείο, Αστυνομικό Τμήμα, Κλιμάκιο Πυροσβεστικής, Γραφείο Πολεοδομίας και Λιμεναρχείο.

Στην Κύμη υπάρχει ένα από τα πλουσιότερα Λαογραφικά Μουσεία της Ελλάδας, με αμφιθέατρο εκδηλώσεων και αίθουσα εκθέσεων, που ανήκουν στον τοπικό Μορφωτικό και Εκπολιτιστικό Σύλλογο.

Η Κύμη διαθέτει το μεγαλύτερο και ασφαλέστερο λιμάνι του κεντρικού Αιγαίου, που πρόσφατα έχει χαρακτηριστεί ως πύλη εισόδου Σένγκεν. Το λιμάνι αυτό σήμερα εξυπηρετεί αποκλειστικά την ακτοπλοϊκή συγκοινωνία της Σκύρου και είναι βάση αλιευτικών και τουριστικών σκαφών. Ο Δήμος, σε συνεργασία με άλλους φορείς της Εύβοιας, αλλά και των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, έχει ήδη ξεκινήσει προσπάθεια ακτοπλοϊκής σύνδεσης του λιμανιού της Κύμης με τα αντίστοιχα στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, η οποία θα μειώσει κατά πολύ την θαλάσσια διαδρομή.

Η γεωγραφική θέση της Κύμης ("μπαλκόνι του Αιγαίου" την έχουν ονομάσει), ο συνδυασμός θάλασσας και βουνού, η χλωρίδα και η πανίδα της, μπορούν να προσελκύσουν ενδιαφέρον και να δημιουργήσουν συνθήκες περαιτέρω ανάπτυξης της περιοχής.

Δ.Γ.Πέππας